Nhân dịp đầu năm mới 2021, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng đã trả lời phỏng vấn một số cơ quan báo chí, nhìn lại sự điều hành, chỉ đạo của Chính phủ trong cả nhiệm kỳ 2016-2020, đặc biệt là năm 2020 với rất nhiều khó khăn, thử thách. Bộ trưởng khẳng định, sự chỉ đạo quyết liệt, sáng suốt của Đảng, sự điều hành linh hoạt của Chính phủ, chúng ta đã hạn chế thấp nhất những thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh gây ra. Đồng thời, Bộ trưởng cũng dành nhiều thời gian đề cập đến những đột phá trong cải cách thể chế. 

Đột phá quan trọng về hoàn thiện thể chế, pháp luật

PV: Nhìn lại năm 2020 vừa đi qua và rộng hơn là cả nhiệm kỳ, Bộ trưởng có thể cho biết những dấu ấn trong hoạt động của Chính phủ?

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng: Chúng ta đã kết thúc nhiệm kỳ 5 năm 2016- 2020 để bước sang một giai đoạn mới và bắt đầu năm đầu tiên triển khai nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. 

Năm 2020 chúng ta gặp vô vàn khó khăn, đầu tiên là biến đổi khí hậu tác động rất tiêu cực: Rét đậm, rét hại ở Tây Bắc, hạn hán ở miền Trung và Tây Nguyên, xâm nhập mặn lịch sử ở ĐBSCL, mưa lũ miền Trung gây thiệt hại vô cùng lớn. Việt Nam cũng phải đối diện đại dịch Covid-19 chưa từng có, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của người dân.

Trước thách thức rất lớn như vậy nhưng với sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, trong đó có vai trò của Thủ tướng, chúng ta kết thúc năm 2020 với những kết quả rất đáng khích lệ. Tăng trưởng đạt 2,91%, bình quân 5 năm đạt 5,9%. Các chỉ số vĩ mô từ lạm phát đến nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài đều đảm bảo dưới mức Nghị quyết của Quốc hội giao. Các chỉ tiêu vượt và hoàn thành cũng cao hơn các năm 2018, 2019.

Trong khó khăn nhưng năm 2020 và cả nhiệm kỳ vẫn tăng thu ngân sách, mỗi năm có khoảng 120.000 đến 130.000 doanh nghiệp được thành lập mới. Như vậy chúng ta đã rất thành công.

Vấn đề xây dựng môi trường đầu tư kinh doanh được quan tâm rất lớn. Dòng vốn đầu tư nước ngoài, kim ngạch xuất nhập khẩu hàng năm đều tăng (xuất siêu 19 tỷ USD). 2020 cũng là năm giải ngân vốn đầu tư công rất cao, đạt 82,3%. Cùng với đó là thu nhập của người dân đã có sự chuyển biến mạnh mẽ, an ninh - quốc phòng được giữ vững, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo; công tác đối ngoại để lại nhiều dấu ấn…và có lẽ cũng chưa có nhiệm kỳ nào ký được có 4 hiệp định như vừa qua.

Như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng khẳng định là chưa bao giờ đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày nay.

Kết quả trên đạt được trước hết do kiểm soát tốt dịch bệnh. Chúng ta sẵn sàng hy sinh một số lợi ích kinh tế để bảo vệ tốt nhất an toàn sức khỏe cho nhân dân. Nhìn lại mới thấy sự chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước khi đó rất quyết liệt và sáng suốt, vì nếu du di thì có lẽ không thể lường hết được hậu quả.

PV: Bộ trưởng có thể cho biết Chính phủ có sự quyết liệt như thế nào để tạo đột phá trong cải cách thể chế?

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng: Trong 3 điểm nghẽn mà Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII nêu ra có vấn đề liên quan đến thể chế. Ngay đầu nhiệm kỳ, Thủ tướng đã nêu thông điệp quyết tâm xây dựng Chính phủ kiến tạo, liêm chính và hành động để phục vụ người dân và doanh nghiệp và chú trọng xây dựng, hoàn thiện thể chế.

5 năm qua, Chính phủ đã trình 78 dự án luật, pháp lệnh và được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua 59 dự án. 744 nghị định của Chính phủ và 235 quyết định của Thủ tướng được ban hành. Tôi cho rằng Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV tạo đột phá rất quan trọng về hoàn thiện thể chế, pháp luật.

Cải cách hành chính cũng như tinh gọn bộ máy, biên chế cũng rất tốt. Bước vào nhiệm kỳ ta vẫn nghe câu chuyện sản xuất một cái kẹo sô cô la phải có 13 giấy phép, một mặt hàng chịu sự kiểm soát của 3 đến 4 bộ, hoặc nhiều đơn vị trong một bộ. Như vậy là rào cản rất lớn. Từ đó Chính phủ xác định điểm đột phá đi vào cải cách hành chính.

Kết quả là văn bản nợ đọng đã giảm rất nhiều; rà soát những điều kiện kinh doanh, thủ tục được cho là rào cản gia nhập thị trường, làm tăng chi phí và thời gian của doanh nghiệp và người dân để sửa đổi, bổ sung. Trong nhiệm kỳ qua đã cắt bỏ được: 3.893 điều kiện kinh doanh, giảm được 63%;  6.776/9.926 thủ tục hàng hóa kiểm tra chuyên ngành (hơn 68%). 1.501 thủ tục chồng chéo cũng đã được phân cấp, xử lý rõ ràng về trách nhiệm.

Đổi mới là phải cắt bỏ rào cản, lợi ích nhóm

PV: Ông từng nhiều lần nhấn mạnh rằng xây dựng Chính phủ điện tử thì điều quan trọng nhất là phải dám bỏ quyền lợi riêng, cục bộ. Vấn đề này có sự chuyển biến như thế nào sau thời gian nỗ lực thực hiện, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng: Các điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính, kiểm tra chuyên ngành, hồ sơ giấy là rào cản rất lớn, nhưng muốn cắt giảm cũng liên quan đến quyền lợi, sự cát cứ mà thực chất là lợi ích nhóm. Minh bạch thì phải dám cắt bỏ những lợi ích như thế để hướng tới cái chung. Như Nghị định 38 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm cắt bỏ khoảng 95% điều kiện, thủ tục hành chính nhưng chúng ta vẫn kiểm soát tốt hàng hóa nhập khẩu, vẫn đảm bảo những thủ tục hành chính theo quy định của pháp luật chứ không phải dỡ bỏ, mở toang mà không có sự kiểm soát.

Xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số thì người dân không phải đến cơ quan hành chính nhà nước rồi tiếp xúc với cán bộ thi hành công vụ. Từ đó giảm được chi phí chính thức và phi chính thức, tạo dựng sự minh bạch, hạn chế “tham nhũng vặt”. Văn phòng Chính phủ tiên phong thực hiện khi từ tháng 6/2018 thực hiện phi giấy tờ, tất cả hồ sơ là điện tử hóa từ khâu nhận văn bản, xử lý cũng như chữ ký số, ban hành. Không còn chuyện người dân, doanh nghiệp phải đến đến cơ quan để xin văn bản.

Như vậy chúng ta phải dám bỏ những quyền lợi mang tính cát cứ, bộ phận nhỏ, đồng thời chịu sự giám sát, giải trình, thay đổi tư tưởng theo hướng một Chính phủ phục vụ.

PV: Điều đó đồng nghĩa với việc sẽ có những áp lực khi thực hiện, thưa ông?

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng: Có sự phản đối thì mới gọi là đổi mới, chứ giống như cũ để rồi rào cản không được cắt bỏ thì không phải là đổi mới. Với sự chỉ đạo mạnh mẽ của Thủ tướng Chính phủ thì nhiệm vụ phải chấp hành, phải thực hiện, tất nhiên bước đầu thực hiện chưa chắc nhận ngay được sự đồng thuận. Điều quan trọng là quá trình làm phải công khai.

Thủ tướng yêu cầu như tránh “trên nóng dưới lạnh”, phải giảm được sự gây khó khăn phiền nhiễu cho người dân, doanh nghiệp, xác định rõ trách nhiệm nên đến bây giờ có sự đồng thuận từ các bộ ngành và địa phương.

Khi đã có sự minh bạch thì không thể khác được mà phải thực hiện. Không riêng Văn phòng Chính phủ mà tất cả các bộ, địa phương đều cải cách mạnh mẽ so với ban đầu. Tư tưởng cục bộ, vun vén, lợi ích nhóm dần được hạn chế. Tất nhiên không phải một lúc mà làm được nhưng cải cách vẫn là mục tiêu hàng đầu./.

PV: Xin cảm ơn Bộ trưởng!./.