Sự xuất hiện của hai ca khúc do giọng hát AI thể hiện trong Top 10 bài hát Việt được tìm kiếm thịnh hành nhất năm 2025 không đơn thuần là một hiện tượng âm nhạc. Đó là dấu mốc cho thấy trí tuệ nhân tạo đã chính thức vượt qua vai trò công cụ kỹ thuật để chạm tới vùng lõi của sáng tạo – nơi cảm xúc và nghệ thuật từng được xem là “đặc quyền” của con người.
Từ âm nhạc, điện ảnh, kể chuyện cho đến chỉnh sửa hình ảnh, dựng video, AI không còn đứng phía sau hậu trường mà đang tham gia trực tiếp vào quá trình sáng tạo, đồng thời định hình thị hiếu và trải nghiệm thẩm mỹ của công chúng. Trong bối cảnh đó, câu hỏi không còn là “AI có thay thế nghệ sĩ hay không”, mà là con người sẽ sống chung, đào tạo và sử dụng AI như thế nào khi công nghệ ngày càng giống con người hơn, đồng thời buộc con người phải soi chiếu lại chính mình.
Trong danh sách tìm kiếm thịnh hành năm 2025, “Mưa chiều” – phiên bản giọng hát AI – và “Say một đời vì em” gây chú ý đặc biệt. Nếu “Mưa chiều”, ca khúc quen thuộc của cố nhạc sĩ Anh Bằng, được AI “làm mới” và lan tỏa mạnh mẽ trên TikTok với hàng triệu lượt sử dụng âm thanh, thì “Say một đời vì em” lại là trường hợp tiêu biểu của một sản phẩm được sáng tác, phối khí và thể hiện bằng AI ngay từ đầu.
Sau hơn ba tháng phát hành, “Say một đời vì em” trên kênh Ken Quach Official đã vượt mốc 13 triệu lượt xem trên YouTube, trở thành một trong những ca khúc AI Việt Nam có sức lan tỏa mạnh nhất từ trước đến nay. Trên TikTok, âm thanh của bài hát này xuất hiện trong hàng chục nghìn video, từ clip đời thường đến các nội dung mang màu sắc hoài niệm, giải trí.
Không chỉ dừng ở hai ca khúc kể trên, các sản phẩm AI khác như “80 năm hay 100 năm cuộc đời”, “Vạn lý sầu”… cũng nhanh chóng đạt hàng triệu lượt nghe. Đáng chú ý, không ít khán giả lớn tuổi – nhóm công chúng vốn được cho là thận trọng với công nghệ – lại tỏ ra thích thú với dòng nhạc AI nhờ giai điệu dễ nghe, tiết tấu nhẹ nhàng và cách tái hiện nhạc xưa theo phong cách mới.
Điều khiến công chúng bối rối không nằm ở việc AI “hát hay” – điều đã được chứng minh từ vài năm trước – mà là AI hát đủ thật, đủ cảm xúc và đủ thuyết phục để người nghe không còn bận tâm đến nguồn gốc giọng ca. Các bản thu do AI tạo ra đạt độ hoàn hảo về kỹ thuật: không chênh phô, không hụt hơi, không sai nhịp; giọng hát dày, vang, có cao trào, thậm chí chinh phục những quãng âm vốn chỉ dành cho ca sĩ được đào tạo bài bản.
Từ đó, một câu hỏi lớn được đặt ra: Cảm xúc trong âm nhạc đến từ trải nghiệm sống của nghệ sĩ, hay từ khả năng mô phỏng những khuôn mẫu cảm xúc mà con người từng tạo ra?
Hiện tượng âm nhạc AI không chỉ diễn ra tại Việt Nam. Trên thị trường quốc tế, nhiều ca khúc do AI sáng tác và thể hiện đã tạo dấu ấn rõ rệt. “Walk My Walk” là một ví dụ tiêu biểu, được cộng đồng sáng tạo quốc tế nhắc đến như sản phẩm AI tham gia sâu vào toàn bộ quá trình sáng tác – từ cấu trúc giai điệu, hòa âm cho đến giọng hát.
“Walk My Walk” từng được đưa vào các playlist thử nghiệm, nơi người nghe đánh giá cảm xúc mà không biết trước nguồn gốc ca khúc. Kết quả cho thấy phần lớn không thể phân biệt đây là sản phẩm của AI hay của con người, thậm chí nhiều ý kiến cho rằng bài hát mang màu sắc cảm xúc “rất con người”, đặc biệt ở cách xây dựng cao trào và giai điệu lặp gây ám ảnh.
Trước đó, thế giới từng chứng kiến các sản phẩm AI như “Daddy’s Car” – ca khúc lấy cảm hứng từ The Beatles – hay loạt nhạc được tạo bởi Suno AI, Udio, Loudly… xuất hiện trên Spotify, Apple Music. Một số bản nhạc AI thậm chí lọt vào các bảng xếp hạng ngách, thu hút hàng triệu lượt nghe trước khi bị gỡ hoặc buộc phải gắn nhãn phân loại.
Theo khảo sát của Ipsos trên nền tảng Deezer với 9.000 người tại 8 quốc gia, có tới 97% người nghe không thể phân biệt nhạc do AI tạo ra và nhạc do con người sáng tác trong các bài kiểm tra blind test (test mù) . Hơn một nửa số người tham gia cho biết họ cảm thấy khó chịu khi không xác định được nguồn gốc bài hát, và 80% mong muốn các ca khúc do AI tạo ra hoàn toàn phải được gắn nhãn rõ ràng.
Không chỉ âm nhạc, AI đang từng bước tham gia vào nghệ thuật kể chuyện – lĩnh vực đòi hỏi chiều sâu cảm xúc và khả năng thấu hiểu con người. Các công cụ viết kịch bản, sáng tác truyện ngắn, xây dựng cấu trúc tiểu thuyết bằng AI ngày càng được sử dụng rộng rãi.( tét
AI không sáng tạo từ hư vô. Nó học từ kho dữ liệu khổng lồ của văn học, điện ảnh, báo chí, tức là học từ ký ức tập thể của nhân loại. Khi được đặt đúng câu lệnh, AI có thể tái hiện những mạch kể quen thuộc như nỗi cô đơn đô thị, hoài niệm tuổi thơ, tình yêu dang dở hay khát vọng vượt lên số phận. Những câu chuyện ấy không mới, nhưng được kể lại theo cách vừa đủ hiện đại để chạm tới cảm xúc người đọc, người nghe, người xem.
Ở lĩnh vực hình ảnh, AI đã vượt xa chỉnh sửa ảnh đơn thuần để tạo ra diễn viên ảo, người mẫu số. Tại Hollywood, Tilly Norwood – nữ diễn viên hoàn toàn do máy tính tạo ra – đang mở ra những tranh luận sôi nổi về tương lai điện ảnh. Với ngoại hình chân thực và biểu cảm tự nhiên, Tilly khiến khán giả khó phân biệt giữa thật và ảo.
Xu hướng này cũng lan rộng tại châu Á với các idol ảo như Hatsune Miku (Nhật Bản), Naevis (Hàn Quốc), hay tại Mỹ với influencer ảo Lil Miquela. Một số dự án điện ảnh thử nghiệm thậm chí sử dụng toàn bộ diễn viên AI, cho thấy khả năng sản xuất phim với chi phí thấp nhưng vẫn giữ được cấu trúc kịch bản và cảm xúc.
Song song với sự phát triển, nhạc AI và nghệ thuật AI cũng làm dấy lên những tranh cãi gay gắt về bản quyền và đạo đức sáng tạo. Việc AI sử dụng dữ liệu âm nhạc có bản quyền để huấn luyện mà không xin phép bị nhiều chuyên gia cảnh báo là xâm phạm quyền tác giả. Việc mô phỏng giọng hát, phong cách sáng tác của nghệ sĩ thật cũng đặt ra nguy cơ tranh chấp pháp lý khi khung luật hiện hành chưa theo kịp công nghệ.
Nhiều ý kiến cho rằng các sản phẩm AI tuy “đúng” về kỹ thuật nhưng thiếu chiều sâu trải nghiệm sống. Tuy nhiên, cũng có quan điểm nhìn nhận AI như một phép thử, buộc nghệ sĩ phải tái xác lập giá trị cốt lõi của sáng tạo: cảm xúc cá nhân, cá tính nghệ thuật và góc nhìn không thể sao chép.
Những tranh luận quanh âm nhạc AI, diễn viên ảo hay sáng tạo bằng thuật toán cho thấy một điều rõ ràng: AI không còn là xu hướng nhất thời, mà là một phần tất yếu của đời sống nghệ thuật đương đại. Việc phủ nhận hay lo sợ chỉ khiến con người bị động trước sự thay đổi.
Vấn đề cốt lõi nằm ở cách con người tiếp cận AI. Khi được sử dụng như một công cụ hỗ trợ – từ thử nghiệm phong cách, tối ưu quy trình sản xuất đến mở rộng khả năng sáng tạo – AI có thể giải phóng nghệ sĩ khỏi những giới hạn kỹ thuật để tập trung vào ý tưởng, cảm xúc và bản sắc cá nhân.
Theo nghệ sĩ thị giác – giám tuyển Nguyễn Thế Sơn, AI là bước tiếp nối tất yếu của các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, tương tự sự ra đời của nhiếp ảnh hay máy tính. AI mở rộng biên độ sáng tạo, đồng thời đặt ra thách thức buộc người nghệ sĩ phải tự nâng cấp tư duy, làm chủ công nghệ để biến AI thành công cụ hỗ trợ chứ không phải yếu tố thay thế.
Thực tế, nhiều trường đào tạo nghệ thuật, bảo tàng và triển lãm trên thế giới đã chấp nhận AI trong giảng dạy, trưng bày và sưu tập. Điều này cho thấy nghệ thuật không mất đi tính người, mà đang được đặt vào một bối cảnh mới, nơi con người và công nghệ cùng tồn tại.
Sự trỗi dậy của AI trong nghệ thuật là phép thử cho bản lĩnh sáng tạo của con người. Khi AI có thể hát đúng, vẽ đẹp, kể chuyện mạch lạc, thì điều làm nên khác biệt của nghệ sĩ không còn nằm ở kỹ thuật, mà ở trải nghiệm sống, chiều sâu cảm xúc và bản sắc cá nhân.
AI không phải là hồi kết của nghệ thuật. Nó là lời nhắc nhở rằng để tiếp tục chạm tới cảm xúc con người, nghệ thuật buộc phải thay đổi – nhưng không bao giờ được đánh mất linh hồn của chính mình.
VOV.VN - Năm 2025 đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ của văn hóa Việt Nam khi di sản được “đánh thức” bằng công nghệ, lễ hội và sáng tạo phủ sóng đời sống xã hội, người trẻ trở thành chủ thể kiến tạo. Bản sắc Việt từ ký ức đang vươn lên thành sức mạnh mềm trong kỷ nguyên số.
Bình luận
Bình luận của bạn sẽ được xét duyệt trước khi đăng
Đang tải bình luận...