Theo lời các cụ ông, cụ bà, nộm gà tía tô là một trong những món ăn đặc biệt, phải có trong mâm cơm ngày Tết của người Dao Tiền. Bởi trong ngày Tết, dù đã có nhiều món ăn từ thịt, cá, món nào cũng hấp dẫn, nhưng các món này ăn nhiều lại gây ngán bởi có nhiều mỡ. Do vậy trong mâm cơm ngày Tết, chị em phụ nữ người Dao lại truyền cho nhau bí quyết chế biến món nộm gà tía tô có độ dai giòn, ngọt dịu của thịt, cùng với vị thơm thơm của lá tía tô ai cũng yêu thích.
Ông Lý Văn Chin ở bản Suối Khem, xã Phiêng Luông, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La cho biết: "Món nộm gà thì ko dùng gà già, chỉ lấy con từ 1kg trở lại thôi để làm nộm. Còn người Dao ở đâu phải có tía tô ở đó. Món ăn này khi có khách quý, anh em ruột thịt đến chơi nhà là phải có”.
Để món nộm gà thơm ngon, dai giòn, bà con phải chọn gà ta, nuôi chừng 7 tháng thì thịt mới chắc và thơm. Khi chọn được con gà ngon thì đem mổ, rồi rửa lại với rượu trắng và muối. Ngâm gà trong rượu trắng pha muối từ 5 đến 10 phút để loại mùi hôi; sau khi đủ thời gian đem rửa sạch bằng nước lạnh.
Tiếp đó, cho nước vào nồi, bắc lên bếp đun. Khi nước sôi thả gà và chút muối vào luộc, tới khi chín vớt ra để ráo nước. Khi gà đã nguội thì dùng dao sắc chặt miếng vừa ăn, chuẩn bị một bát tô sạch, cho toàn bộ thịt gà đã chặt vào trong bát. Kế đó thái nhỏ lá tía tô, rau răm, rau húng, hành lá… rồi trộn đều lên.
Bí quyết để làm món nộm gà thơm ngon là dùng hạt hoặc vỏ cây dổi để chế biến. Đây là một gia vị mang hương vị núi rừng, là bí quyết độc đáo mà gia đình nào trong bản Dao Tiền cũng biết. Vỏ cây dổi khi dùng phải được hơ trên than hồng, đến khi dậy hương thơm thì dùng dao sắc cạo mịn thành bột, thả chung vào bát thịt gà rồi trộn đều gia vị mắm, muối, mỳ chính. Khi đã thấm tất cả các loại gia vị thì chan thêm nước luộc gà rồi đem lên thưởng thức.
Chị Triệu Thị Hà ở bản Suối Lìn, xã Vân Hồ, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La cho biết thêm về cách chế biến món nộm gà tía tô: “Món gà nộm của dân tộc Dao Tiền rất đặc trưng. Gà làm nộm phải chọn con gà ri, gà nuôi sạch, thường là gà trống thì càng chắc thịt. Sau khi luộc chín thì chặt nhỏ và trộn các gia vị như tía tô, đặc biệt là phải có hạt dổi trộn vào thì sẽ tạo một hương vị rất đặc biệt. Vị ngọt của thịt và thơm của các loại gia vị, khi ăn không bị ngấy. Dịp Tết, vào sáng mùng 1 sau khi cúng lễ xong thì các nhà thường sẽ làm món nộm gà này”./.
